COP28 çevre zirvesi: Bugün başlayan zirve neden önemli?

Bu yıl 28. defa düzenlenen konferansta iklim değişikliğinin nasıl sınırlandırılabileceği ve gelecekte ne yapılması gerektiği konuşulacak. Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) düzenlenecek olan zirve, 30 Kasım’dan 12 Aralık’a kadar sürecek.

‘Tarafların konferansı’ (Conference of the Parties) anlamına gelen COP, iklim değişikliği anlaşmasını 1992 yılında imzalayan ülkelerin bir araya geldiği bir oluşum.

DUBAİ’DE DÜZENLENMESİ NEDEN TARTIŞILIYOR?

BAE, dünyanın en fazla petrol üreten ilk 10 ülkesinden biri. Kamuya ait petrol şirketinin başında bulunan Sultan Ahmet El Cebir, konferansın da başkanı seçildi.

Petrol, kömür gibi fosil bir yakıt kaynağı. Fosil yakıtlar, yandıkları zaman karbondioksit gibi dünyanın ısınmasına yol açan gazlar açığa çıkardıkları için iklim değişikliğinin ana sebebi olarak görülüyorlar.

El Cebir’in başında olduğu şirket ise petrol üretme kapasitesini büyütmek istiyor. BBC’nin ele geçirdiği belgelere göre BAE ev sahibi rolünü yeni petrol ve gaz anlaşmaları yapmak için kullanmak istiyor.

El Cebir aynı zamanda yenilebilir enerji şirketi Masdar’ın da başında, bu şekilde rüzgar ve güneş enerjisi gibi temiz teknolojilerden de yararlanmak niyetinde.

COP28 NEDEN ÖNEMLİ?

Konferansın, 2015 yılında Paris’te anlaşıldığı gibi küresel ısınmayı 1,5 derecede sabit tutma amacını canlandırması bekleniyor. Birleşmiş Milletler (BM) Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC) göre ısınmayı 1,5 derecede tutmak, yeryüzünün iklim krizinden ağır bir şekilde etkilenmemesi için kritik.

Sanayileşme öncesine kıyasla uzun vadeli ısınma şu an için 1,1 ve 1,2 derece civarında. Ancak son araştırmalara göre 2100’e kadar dünyanın 2,4 ve 2,7 derece kadar ısınabileceği öngörülüyor. Bu yüzden 1,5 derecede tutma hedefi için fırsat penceresi gittikçe daralıyor.

2030 yılına kadar temiz enerji kaynaklarına geçişi hızlandırmak ve iklim kriziyle mücadele için fakir ülkelere maddi yardım toplamak, konferansın diğer hedefleri arasında.

KİMLER KATILIYOR?

200 hükümet konferansa davet edildi. ABD Başkanı Joe Biden ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping konferansa gelmeyecek ancak bu ülkeler temsil edilecek. Türkiye’den ise, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki konferansa katılacak.

İklim Değişikliği Başkanı Prof. Dr. Halil Hasar da konferansta olacak. İngiltere’den ise Başbakan Rishi Sunak ve Kral Charles katılıyor.

Tartışmalı konular ne olacak?

Kömür, petrol ve gaz gibi halen yaygın olarak kullanılan fosil yakıtların geleceğine dair anlaşmazlıkların yaşanması bekleniyor. Sultan Ahmet El Cebir, zamanla bu yakıtların kullanımının azaltılması gerektiğini söylerken Avrupa Birliği zamanla sona erdirilmesi gerektiğini düşünüyor.

Maddi kaynaklar da büyük bir tartışma konusu. COP27’de zengin ülkelerin fakir ülkelere iklim krizinde mücadele etmesi için ödeme yapmasında karar kılınmıştı, ancak bunun nasıl işleyeceği bilinmiyor.

Mesela ABD, geçmişteki emisyonları için bu fona katkıda bulunmayı reddetti. 2009 yılında gelişmiş ülkeler 2020’ye kadar yıllık 100 milyar dolar ödemeyi kabul etmişti.

Hedef hayata geçirilmedi, ancak 2023’e kadar gerçekleştirilmesi bekleniyordu.

KONFERANSLAR HALA ÖNEMLİ Mİ?

Dünyaca ünlü aktivist Greta Thunberg’e göre bu zirvelerin bir işlerliği yok; ülkeler kendilerini çevre açısından aklamak için bir araya geliyor ancak bir değişiklik yapmıyor. Ancak yine de kimilerine göre ulusal hedeflerin ötesinde küresel bir amaca ulaşmak için bu zirveler gerekli.

Mesela Paris’te karar verilen 1,5 derecelik limit, BM’ye göre evrensel bir iklim hareketinin oluşmasını sağladı.