46 yıllık Türkçe mesaj uzayda kayboldu! Altın plakta kayıtlıydı

Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi (NASA) tarafından Voyager programı kapsamında 1977 yılında uzaya gönderilen Voyager-1 uzay sondası, 46 yıl sonra bir kez daha Dünya’ya sinyal göndermeyi durdurdu. Yetkililer, 25 Ağustos 2012’de Güneş Sistemi’ni resmen terk eden ilk insan yapımı araç olarak tarihe geçen ve bilim dünyası için oldukça değerli kabul edilen veriler toplayan Voyager-1 ile tekrar temas kurulabilmesi için çalışmaların devam ettiğini açıkladı.

Şu anda Dünya’dan yaklaşık 24 milyar kilometre uzaklıkta olan uzay sondasının ilk etapta 5 yıl görev görev yapması hedeflenmiş ve görev yaptığı süre içinde Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün gezegenleri hakkında veri toplanması planlanmıştı. Ancak sondanın tahmin edilenden uzun süre dayanmasının ardından yapılan görev güncellemeleri, Voyager-1’i ve hemen arkasından gelen Vayager-2’yi insanlık tarihinde en uzun süre çalışan iki uzay aracı haline getirdi. Voyager-1, Mayıs 2022’de de sinyal göndermeyi durdurmuş, ancak mühendislerin çabaları sonucu tekrar sinyal göndermeye başlamıştı. Halihazırda Voyager-1’in tekrar sinyal göndermesi için yürütülen çabaların işe yarayıp yaramayacağını ise zaman gösterecek.

SAĞLIKLI İLETİŞİM KURMAK 45 SAAT SÜRÜYOR

Yetkililer, Voyager-1’de yaşanacak bu ve benzeri sorunlara yapılacak müdahalelerin oldukça büyük bir başarı olduğunu ifade ediyor. Verilen bilgilere göre Voyager-1’e gönderilen sinyaller, 22 buçuk saat sonra ulaşıyor ve karşılıklı etkileşim ise toplamda 45 saat sürüyor. Şu an yaşanan arızanın ilk kez 14 Kasım’da fark edildiğini söyleyen yetkililer, uzay sondasındaki iletişim sisteminin sürekli olarak kendini tekrarlayan sinyaller gönderdiğini ifade ederek Voyager-1’in bir süredir yeni bir veri göndermediğinin altını çiziyor.

NASA’ya göre Voyager ekibi hafta sonu uzay aracının uçuş veri sistemini yeniden başlatması için komutlar gönderdi ancak kendilerine henüz kullanılabilir bir veri ulaşmadı. Voyager programında görev alan mühendisler, sorunun giderilmesi için çalışmaların devam ettiğini ve bu çalışmaların haftalar sürebileceğini söylüyor. NASA yetkilileri, devam eden arızanın son yıllarda yaşananlardan farklı olduğunu, yaşanan soruna benzer bir sorunun 1981 yılında yaşanan sorunla paralellik gösterdiğini düşünüyor.

Voyager programı kapsamında uzay araçlarına yerleştirilen altın plaklar

‘ŞİŞE İÇİNDEKİ MESAJ’

Voyager uzay aracının esas görevi, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün gezegenleri hakkında veri toplamak ve incelemek olsa da uzay aracının farklı bir görevi daha var. ‘Voyager’ projesi kapsamında uzaya fırlatılan 1 ve 2 numaralı sondalar, uzay aracının diğer gezegen sistemlerinden gelen akıllı yaşam formları tarafından bulunması ihtimaline karşı, Dünya gezegeni ve üzerinde yaşayan türler hakkında bilgilerin gömüldüğü altın plaklar taşıyor. Uzay sondaları, bu yönüyle adeta ‘denize bırakılan bir şişe içindeki mesaj’ olarak görülüyor.

Altın plaklar, Dünya’daki yaşamın çeşitli yönlerini özetleyen sesleri ve görüntüleri içeriyor. Dünya’daki hava durumunu, yaban hayatının doğal seslerini, 55 farklı dilde konuşan insanları ve zamanın siyasi liderlerinden gelen basılı mesajları içeren bir ‘zaman kapsülü’ görevi görüyor.

‘SABAH ŞERİFLERİNİZ HAYROLSUN’

Voyager’ın taşıdığı altın plakta Türkçenin de aralarında bulunduğu birçok dilde selamlama var. Plağın içinde bulunan Türkçe mesajda ise, “Sayın Türkçe bilen arkadaşlarımız, sabah şerifleriniz hayır olsun” ifadeleri kullanılıyor. Türkçe kayıtların, 1960’larda Robert Kolej’de İngilizce öğretmenliği yapan Prof. Dr. Peten Ian Kuniholm tarafından yapıldığı biliniyor.

Prof. Dr. Kuniholm, bu konuda daha önce kendisine yöneltilen soruya, “Behçet Kemal Çağlar da o sıralarda kolejde edebiyat öğretmeniydi. Behçet Kemal Çağlar’ın beni her sabah selamlama biçimiyle Türkçe bir kayıt yaptım” diyerek kaydın yapıldığı dönem yaşadıklarını anlatmıştı.