Karabağ’ın kaderi değişmeden İstanbul’da gizlice buluştular! Dünyada manşet

Karabağ’da silah zoruyla kurulan ve 32 yıl süren işgal rejimi, 28 Eylül 2023 tarihinde öğle saatlerinde imzalanan bir kararname ile son buldu. Karabağ’daki ayrılıkçı Ermenilerin kurduğu rejimin sonunu getiren imzanın atıldığı tarih, üç yıl önce başlayan savaşın yıldönümünden bir gün sonrasına denk geldi. Azerbaycan Türkiye’nin desteğiyle zafere ulaştığı 2020’deki İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’nın ardından, 19 Eylül’de başlattığı askeri operasyonla bir günde Güney Kafkasya’nın kaderini tamamen değiştirdi.

Karabağ’ın tamamı işgalden kurtarılırken, Ermenistan tarafında özellikle Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nün (CSTO) lideri Rusya’ya büyük bir öfke var. Neredeyse üç senedir Moskova ile büyük kriz yaşayan Erivan, son olarak Vladimir Putin’e tutuklama yolunu açan Uluslararası Ceza Mahkemesi üyeliğini onayladı.

30 YIL SÜREN AYNI TAKTİK

Uluslararası haber ajansı AFP tarafından dünyanın en uzun ve görünüşe bakılırsa en uzlaşmaz ‘dondurulmuş çatışma’larından biri olan Karabağ’da, Azerbaycan’ın zaferine kadar oyalama taktiği başroldeydi. Ermenistan’ın Azerbaycan topraklarını kana bulayıp işgal etmesinin ardından 1994’te Karabağ sorunun çözümü için Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) önderliğinde Minsk Grubu oluşturuldu. Fransa, Rusya ve ABD’nin başkanlık yaptığı gruba Türkiye, Almanya, İtalya, Belarus, İsveç ve Finlandiya da üyeydi. Yıllar süren müzakereler sonunda 2007’de Erivan ve Bakü’nün olumlu yaklaştığı bir plan ortaya konuldu ancak söz konusu plan hiçbir sonuca ulaşmadı.

Sınır hattında ölümcül çatışmalar kayda geçerken, Ermenistan Azerbaycan’ın topraklarından çekilmeyi birçok gerekçe öne sürerek kabul etmedi. Ta ki, 27 Eylül 2020’de başlayıp 44 gün sonra Azerbaycan’ın savaşı kazanması, Ermenistan’ın bozguna uğramasına kadar. İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’ndan neredeyse üç yıl sonra Azerbaycan’ın bir kez daha operasyon için düğmeye basması, bölgedeki işgal rejiminin 24 saatte diz çökmesine yetti. Ermeni ayrılıkçılar silahlarını bırakıp kağıt üstündeki yönetimi fesh ederken, Azerbaycan yetkilileriyle Karabağ sakinleri arasında yeniden entegrasyon için görüşmeler başladı.

Dahası, Azerbaycan lideri İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın yarın İspanya’da buluşması bekleniyor. Zira taraflar yalnızca ateşkes anlaşmasına vardı, sırada barış müzakereleri var. Mevcut tabloda Bakü yönetiminin eli çok güçlü, Türkiye’nin istediği Zengezur Koridoru’nun açılması da müzakerelerde masaya yatırılacak.

GİZLİ TOPLANTININ ADRESİ İSTANBUL

 Amerikan merkezli Politico dergisi ise, tam da Aliyev ile Paşinyan’ın buluşmasından bir gün önce, ABD, Avrupa Birliği ve Rusya’dan yetkililerin Karabağ konusundaki anlaşmazlığı çözmek için Türkiye’de gizli bir görüşme gerçekleştirdiğini yazdı. Tarafların ajandasında yer almayan ve acil olarak bir araya geldiği toplantı, Azerbaycan’ın askeri operasyonunun öncesinde yapıldı. Buluşma, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası batının Moskova ile nadir temaslarından biri olarak kayıtlara geçti.

İsmini vermek istemeyen üst düzey bir diplomat, POLITICO’ya İstanbul’daki toplantıda tarafların bölgede yaşayan 100 bin kişiye gıda ve yakıt tedarikinin sağlanmasını konuştuğunu söyledi.

KİMLER KATILDI?

Gizli toplantıda ABD, Washington’un Kafkasya müzakerelerindeki kıdemli danışmanı Louis Bono tarafından temsil edilirken, Avrupa Birliği Toivo Klaar’ı temsilci olarak gönderdi. Rusya ise Vladimir Putin’in Ermenistan-Azerbaycan ilişkileri konusunda özel elçisi olarak görev yapan Igor Khovaev ile masadaydı. ABD-Rusya arasındaki son büyük temas geçtiğimiz Mart ayında Dışişleri Bakanlığı seviyesinde gerçekleşmişti.

WASHINGTON’DAN YORUM YOK

Yine ismini vermek istemeyen bir AB diplomatı Politico’ya “Yanlış anlaşılmalar için diyalog kanallarının açık tutulmasını önemsiyoruz” değerlendirmesinde bulundu. Diplomat ayrıca AB’nin Rusya ile olan iletişim kanallarını açık tutmaya çalıştığını bildirdi.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü John Kirby ise toplantı hakkında yorum yapmaktan kaçındı ve yalnızca “Özel diplomatik tartışmalar hakkında yorum yapmıyoruz” ifadelerini kullandı. Ancak konuya aşina olan bir başka ABD’li diplomat ise görüşmelerin Kremlin’in bölgede hâlâ güç sahibi olduğu anlayışından kaynaklandığını açıkladı. Amerikalı yetkili, “Bu konuda Ruslarla birlikte çalışabilmemiz gerekiyor çünkü onların orada belirli bir nüfuzu var” dedi.

TÜRKİYE FAKTÖRÜ

Rusya İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’nın ardından bölgeye barış gücü askerleri konuşlandırdı ve söz konusu birimin görev süresi 2025 yılında doluyor. Uluslararası medya, Azerbaycan’ın Karabağ’ın tamamını işgalden kurtaran ‘yıldırım harekatı’nın ardından Rusya’nın Güney Kafkasya’da nüfuzunun azaldığını, Bakü’nün bir numaralı müttefiki Türkiye’nin ise daha güçlü bir konuma ulaştığını iki haftadır birçok kez dile getirdi.