Atatürk, en çok eğitime önem verdi

MİNE ÖZDEMİR GÜNELİ- Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, bugün aramızdan ayrılışının 85. yıl dönümü. O’nu saygı, sevgi ve büyük bir özlemle anarken 100 yılı geride bırakan en büyük eseri Türkiye Cumhuriyeti için yaptıklarını unutmuyoruz! Atatürk’ün temel hedefi Türkiye’yi çağdaş medeniyet ve kültürün ortağı hâline getirmekti. Bunun yolunun da eğitimden geçtiğini biliyor ve her fırsatta dile getiriyordu. “En önemli, en esaslı nokta eğitim meselesidir. Çünkü eğitim bir milleti ya hür, bağımsız, şanlı, yüce bir toplum halinde yaşatır ya da bir milleti esarete ve sefalete terk eder” sözü, eğitime verdiği önemin en güzel kanıtı. Öyle ki cephede savaştığı zamanlardan son anına kadar çağdaş eğitime ulaşmak için kararlı adımlar attı. Eğitim sistemimizin temellerini oluşturan bu devrimleri, Atatürk’ün gelecek vadeden öğrencilere sunduğu olanakları, yükseköğretimdeki reformları, okuduğu ve yazdığı kitapları derledik…

Yeni okullar açıldı

* Atatürk, 16 Temmuz 1921’de Ankara’da Maarif Kongresi’ni topladı. Yabancı ve özel okulların kapatılması, ilköğretimin 5 yıla çıkarılması gibi kararlar alındı.

* 3 Mart 1924’te kabul edilen Tevhidi Tedrisat Kanunu ile medreseler kaldırıldı ve bütün okullar, Maarif Vekaleti’ne (Milli Eğitim Bakanlığı) bağlandı.

* 2 Mart 1926’da kabul edilen Maarif Teşkilatı Kanunu ile ülkede ilkokul, ortaokul, lise, yüksekokullar açıldı, ilkokul zorunlu oldu.

* 1 Kasım 1928’de Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun yasalaştı. Arap harflerinden Latin harflerine geçildi. Aynı yıl milletlerarası rakamlar kabul edildi.

* Millet Mektepleri Yönetmeliği 24 Kasım 1928’de yürürlüğe girdi. 1 Ocak 1929’da Millet Mektepleri açıldı. Halka yeni harfleri öğreten Atatürk, “Millet Mektepleri Başöğretmeni” ünvanını aldı.

* 1937’den itibaren Köy Enstitüleri’nin temelini oluşturan köy öğretmen okulları açıldı. 

Üniversite Reformu

Cumhuriyet’in 10. yılında Atatürk’ün önderliğinde Üniversite Reformu yapıldı. 31 Temmuz 1933’te kapatılan Darülfünun’un yerine 1 Ağustos 1933’te İstanbul Üniversitesi kuruldu. Bilim dünyasının çekim merkezi olan üniversite, Nazi zulmünden kaçan Alman profesörlerin yanı sıra dünyaca ünlü bilim insanlarına kapısını açtı. Ankara’da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi de 1935’te Atatürk’ün katıldığı törenle açıldı.

Yurt dışına gönderdi

Bursları devlet tarafından karşılanmak üzere üstün başarılı öğrencileri yurt dışına gönderen Atatürk, öğrencilere ilettiği telgrafta “Sizleri birer kıvılcım olarak yolluyorum, alevler olarak geri dönmelisiniz” diyerek onları teşvik etmişti. Öğrenciler arasında Almanya’da tıp ve biyoloji alanlarında öğrenim gören bilim insanı Ord. Prof. Dr. Sadi Irmak, matematik terimlerine adını veren Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, hukukçu, diplomat Suat Hayri Ürgüplü gibi birçok isim yer aldı.

Cephedeyken bile okumayı bırakmadı

Sadece öğrenim hayatı değil savaştığı cephelerde, siyasi yaşamı boyunca kitap sevgisi hiç bitmeyen Atatürk, resmi kaynaklara göre 3 bin 997 kitap okudu. Atatürk’ün okuduğu kitaplar arasında Reşat Nuri Güntekin’in yazdığı “Çalıkuşu”, Grigoriy Petrov’un kaleme aldığı “Beyaz Zambaklar Ülkesinde”, J.J. Rousseau’nun “Toplum Sözleşmesi”, Ziya Gökalp’in “Türkçülüğün Esasları” öne çıkıyor. 

Geometri kitabı yazdı

Atatürk, bilgisini, anılarını ve deneyimlerini yazdığı kitaplarda anlattı. Geometri terimlerinin kolayca yazılıp anlaşılmasını sağlayan bir “Geometri” kitabı yazan Atatürk’ün ayrıca askerlikle ilgili birikimlerini aktardığı “Takımın Muharebe Talimi”, “Cumalı Ordugahı”, “Taktik ve Tatbikat Gezisi”, “Bölüğün Muharebe Eğitimi”, “Zabit ve Kumandan ile Hasbihal” kitapları da bulunuyor. Atatürk, en önemli eseri “Nutuk”ta ise Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş hikâyesini anlattı.